7
2. معاهده مشارکت جامع راهبردی ایران و روسیه؛ گامی بلند در تقویت روابط دو جانبه
روابط جمهوری اسلامی ایران با کشور دوست و همسایه، فدراسیون روسیه، همواره و با عنایت به ظرفیت‌های عظیم موجود در دو کشور در اکثر حوزه‌ها رو به گسترش بوده و رهبران دو کشور از اراده جدی برای توسعه هرچه بیشتر آن برخوردارند.
اکنون، ایران و روسیه در آستانه تحولی تاریخی قرار دارند که با سفر رسمی جناب آقای دکتر مسعود پزشکیان، رئیس جمهور محترم ایران به مسکو در روز 28 دی ماه 1403 (برابر با 17 ژانویه 2025) و امضای «معاهده مشارکت جامع راهبردی» از سوی سران دو کشور، روابط تهران و مسکو وارد فاز جدیدی از همکاری‌های استراتژیک در قلمروهای اقتصادی و تجاری، حملونقل، انرژی، مباحث مرتبط با حوزه‌های زیست محیطی، فناوری و پزشکی خواهد شد. بنابراین، این توافق‌نامه به‌عنوان یک نقطه عطف در روابط ایران و روسیه، نقشه راهی برای تقویت روابط دو جانبه در قلمروهای موضوعی مختلف است.
شایان ذکر است که «معاهده مشارکت جامع راهبردی» با توجه به شرایط محیطی و با توجه به سطح و گستره روابط میان دو کشور، به نوعی تکمیل کننده، تشریح کننده و به روزرسانی توافق‌نامه قبلی با عنوان «معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» در تاریخ 22 اسفند 1379 (برابر با 12 مارس 2001) است.
از آنجایی که هر دو کشور با چالش‌های مشترکی در محیط بیرونی مواجه هستند، «معاهده مشارکت جامع راهبردی» پیامدهای گسترده‌ای به‌ویژه در قلمروهای اقتصاد و تجارت، حملونقل و انرژی خواهد داشت:
یکی از ارکان مرکزی این مشارکت در بخش اقتصاد، تجارت و حملونقل، توسعه “کریدور شمال – جنوب” و به موازات آن امضای موافقت‌نامه اجرایی”طرح مشترک دو کشور برای ساخت راه‌آهن رشت – آستارا” است که یک پروژه زیرساختی حیاتی است که تجارت بین ایران، روسیه و چندین شریک منطقه‌ای و بین‌المللی (برای مثال هند) را تسهیل و تقویت می‌سازد. این سرمایه‌گذاری راهبردی در شبکه‌های تجاری و حملونقل به وضوح نشان دهنده نیت تهران و مسکو برای تقویت روابط تجاری و تامین منافع متقابل در سال‌های پیش‌رو و مقابله هوشمندانه و هدفمند با تحریم‌های غرب به رهبری آمریکا است.
“طرح انتقال گاز روسیه به ایران” از دیگر موضوعات محوری مشارکت در بخش انرژی است. با تحریم‌هایی که دسترسی به بازارهای غربی را محدود کرده است، هر دو کشور به‌دنبال راه‌های جایگزین برای تقویت بخش انرژی خود هستند که می‌تواند به تقویت جایگاه دو کشور در بازار انرژی منطقه‌ای و جهانی کمک کند.
در کنار روابط دو جانبه، “تعامل ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا” نیز به مرحله جدیدی رسیده است. در اجلاس اخیر این اتحادیه در سن‌پترزبورگ 6 دی ماه 1403(برابر با 26 دسامبر 2024)، تصمیم اعطای وضعیت ناظر به ج.ا. ایران به تصویب اعضا رسید. این تصمیم، در کنار موافقت‌نامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مسیر را برای گسترش تجارت و همکاری‌های اقتصادی میان ایران و پنج کشور عضو این اتحادیه (یعنی روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان) هموار می‌کند. به بیان الکسی اورچک، معاون نخست‌وزیر فدراسیون روسیه: ما انتظار داریم که موافقت‌نامه تجارت آزاد در سال 2025 اجرایی شود که توافقی منحصر به فرد است، زیرا حدود 90% تبادلات تجاری را تسهیل می‌کند و فرصت‌های بسیار خوبی برای رشد تجارت ایجاد خواهد کرد.
روابط جمهوری اسلامی ایران با کشور دوست و همسایه، فدراسیون روسیه، همواره و با عنایت به ظرفیت‌های عظیم موجود در دو کشور در اکثر حوزه‌ها رو به گسترش بوده و رهبران دو کشور از اراده جدی برای توسعه هرچه بیشتر آن برخوردارند.
اکنون، ایران و روسیه در آستانه تحولی تاریخی قرار دارند که با سفر رسمی جناب آقای دکتر مسعود پزشکیان، رئیس جمهور محترم ایران به مسکو در روز 28 دی ماه 1403 (برابر با 17 ژانویه 2025) و امضای «معاهده مشارکت جامع راهبردی» از سوی سران دو کشور، روابط تهران و مسکو وارد فاز جدیدی از همکاری‌های استراتژیک در قلمروهای اقتصادی و تجاری، حملونقل، انرژی، مباحث مرتبط با حوزه‌های زیست محیطی، فناوری و پزشکی خواهد شد. بنابراین، این توافق‌نامه به‌عنوان یک نقطه عطف در روابط ایران و روسیه، نقشه راهی برای تقویت روابط دو جانبه در قلمروهای موضوعی مختلف است.
شایان ذکر است که «معاهده مشارکت جامع راهبردی» با توجه به شرایط محیطی و با توجه به سطح و گستره روابط میان دو کشور، به نوعی تکمیل کننده، تشریح کننده و به روزرسانی توافق‌نامه قبلی با عنوان «معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» در تاریخ 22 اسفند 1379 (برابر با 12 مارس 2001) است.
از آنجایی که هر دو کشور با چالش‌های مشترکی در محیط بیرونی مواجه هستند، «معاهده مشارکت جامع راهبردی» پیامدهای گسترده‌ای به‌ویژه در قلمروهای اقتصاد و تجارت، حملونقل و انرژی خواهد داشت:
یکی از ارکان مرکزی این مشارکت در بخش اقتصاد، تجارت و حملونقل، توسعه “کریدور شمال – جنوب” و به موازات آن امضای موافقت‌نامه اجرایی”طرح مشترک دو کشور برای ساخت راه‌آهن رشت – آستارا” است که یک پروژه زیرساختی حیاتی است که تجارت بین ایران، روسیه و چندین شریک منطقه‌ای و بین‌المللی (برای مثال هند) را تسهیل و تقویت می‌سازد. این سرمایه‌گذاری راهبردی در شبکه‌های تجاری و حملونقل به وضوح نشان دهنده نیت تهران و مسکو برای تقویت روابط تجاری و تامین منافع متقابل در سال‌های پیش‌رو و مقابله هوشمندانه و هدفمند با تحریم‌های غرب به رهبری آمریکا است.
“طرح انتقال گاز روسیه به ایران” از دیگر موضوعات محوری مشارکت در بخش انرژی است. با تحریم‌هایی که دسترسی به بازارهای غربی را محدود کرده است، هر دو کشور به‌دنبال راه‌های جایگزین برای تقویت بخش انرژی خود هستند که می‌تواند به تقویت جایگاه دو کشور در بازار انرژی منطقه‌ای و جهانی کمک کند.
در کنار روابط دو جانبه، “تعامل ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا” نیز به مرحله جدیدی رسیده است. در اجلاس اخیر این اتحادیه در سن‌پترزبورگ 6 دی ماه 1403(برابر با 26 دسامبر 2024)، تصمیم اعطای وضعیت ناظر به ج.ا. ایران به تصویب اعضا رسید. این تصمیم، در کنار موافقت‌نامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مسیر را برای گسترش تجارت و همکاری‌های اقتصادی میان ایران و پنج کشور عضو این اتحادیه (یعنی روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان) هموار می‌کند. به بیان الکسی اورچک، معاون نخست‌وزیر فدراسیون روسیه: ما انتظار داریم که موافقت‌نامه تجارت آزاد در سال 2025 اجرایی شود که توافقی منحصر به فرد است، زیرا حدود 90% تبادلات تجاری را تسهیل می‌کند و فرصت‌های بسیار خوبی برای رشد تجارت ایجاد خواهد کرد.
